Rys historyczny

JEDNOSTKA RATOWNICZO – GAŚNICZA NUMER 16

            Odział „16” warszawskiej Państwowej Straży Pożarnej położony jest w Dzielnicy Ursus przy ulicy Rynkowej numer 8. Budynek strażnicy został wybudowany w latach 1937-1939. W latach 1967- 1969 strażacy ochotnicy w czynie społecznym rozbudowali siedzibę do obecnych jej rozmiarów.[2] W tym momencie budynek we władaniu mają Władze Dzielnicy Ursus. Rejon działania strażaków to ok. 10 km2, na których zamieszkuje ok. 55 tys. mieszkańców. W obrębie rejonu chronionego znajduje się wiele zakładów produkcyjnych, magazynów, szkół, przedszkoli i innych specyficznych obiektów.

Zbierając informację dotyczące JR-G nr 16 na temat jej historii nie sposób pominąć wpływu na jej działalność i rozwój, dwóch ważnych podmiotów związanych z URSUSEM. Pierwszy z nich to była Zawodowa Zakładowa Straż Pożarna przy Państwowych Zakładach Inżynieryjnych w Ursusie, po wojnie zakład przyjął nazwę Zakładów Produkcji Ciągników w Ursusie. Natomiast drugi podmiot to Ochotnicza Straż Pożarna w Czechowicach później
w Ursusie, gdzie od prawie 20 lat w jednym budynku wspólnie funkcjonują ochotnicy
i zawodowcy.

Pierwsze wzmianki dotyczące ochrony przeciwpożarowej w Ursusie datuje się na rok 1925, gdzie kilka dużych pożarów wymusiło na mieszkańcach gminy Skorosze podjęcie decyzji o utworzeniu Ochotniczej Straży Pożarnej, gdyż dojazd zawodowych jednostek z centrum warszawy był znacznie ograniczony ze względu na dość sporą odległość do pokonania. Ochotnicy w początkach istnienia dysponują takim sprzętem jak: ręczna pompa, kilka węży i sprzęt burzący (topory, łomy, kilofy i bosaki). [1]

Kolejną ważną datą jest powstanie PZInż., gdzie od 1930 roku rolę zabezpieczenia pożarowego pełniła Ochotnicza Straż Pożarna, która hojnie była wspierana przez zakłady, ufundowano strażakom min. nową remizę na terenie Fabryki Metalurgicznej, umundurowanie, sprzęt a także samochód na podwoziu „Fiata”. Od 1937 roku fabryka postanawia rozwiązać umowę z ochotnikami i na własną rękę organizuje profesjonalną straż pożarną. Losy zakładowej straży pożarnej podczas II Wojny Światowej nie są znane, jednak najprawdopodobniej funkcjonowała ona na zasadach narzuconych przez okupanta.[1]

Po wojnie, wraz z rozwojem przemysłu rozwija się także Zawodowa Zakładowa Straż Pożarna. Początkowo strażacy adoptują pomieszczenia po ochotnikach w budynku zlokalizowanym obecnie przy ulicy Traktorzystów by na przestrzeni funkcjonowania zakładów przenosić się jeszcze trzykrotnie. Przenoszono się 1 raz do strażnicy przy obecnej Gierdziejewskiego ,natomiast stara kotłownia była miejscem garażowania zwiększającej się ilości sprzętu był tam też posterunek 3 lub 1 osobowy,  PLB było II oddziałem ZZSP gdzie stacjonowało 12 osób na zmianie i 2 z biura. W tym czasie głowna jednostka funkcjonowała na starym miejscu. Należy dodać że komenda ZZSP mieściła się w innym budynku niż jednostka  najpierw był to budynek nr 5 przy głównym wjeździe do zakładu, potem willa przy ul Orłów Piastowskich poza zakładem, potem budynek przy muzeum Ursusa  by w końcu przenieść się z całą jednostka do nowej strażnicy przy Gierdziejewskiego budynek nr 284 w numeracji zakładowej. Kolejna strażnica zlokalizowana jest w budynku „starej kotłowni” nieopodal pierwszej siedziby. Druga z kolei przeprowadzka ma miejsce podczas Stanu Wojennego, a za siedzibę strażaków posłużył Budynek PLB nr 260 (produkcji podwozi). By na sam koniec istnienia Zawodowej Zakładowej Straży Pożarnej przenieść się do nowoczesnego, jak na te czasy budynku zlokalizowanego przy ulicy Gierdziejewskiego.

„Zakładówka” dysponowała różnorakim sprzętem pożarniczym, który wykorzystywany był nie tylko do ochrony zakładów, ale także do pomocy strażakom
z Warszawskiej Straży Pożarnej.

Samochody i sprzęt na wyposażeniu ZZSP:
Lata powojenne, do ok. 1980 r.

• Żuk GLM 8
• Star 20 GBM 2/8
• Star 25 GBAM 2/8/8
• Skoda GCBA 3,5/25
• Star 244 GBA2,5/16
• Jelcz GPr 3000
• Żuk SLKw
• Fiat 125p   SLOp
• Agregat APL500
• Agregat APr 250
• Motopomy szlamowe
• Motopompy PO 03 i PO 05  M8/8

 Lata 80-te XX wieku

• 2 lekkie Dodge, karoseria Rosenbauer GLBA 1,1/17
• 2 Steyr GCBA 13/48
• 2 Żuki GLBA 0,4/2
• Star 28 SH 18
• Star 244 GBA2,5/16
• Jelcz GPr 3000
• Żuk SOn (8kW z masztem, 6 najaśnić 1000W)
• Żuk SLt (wyposażony w sprzęt hydrauliczny LUKAS oraz pneumatykę niskociśnieniową HOLMATRO)
• Żuk SLKw skrzyniowy
• NYSA  SLKw
• Fiat 125p SLOp
• Agregat APL500
• Agregat APr 250
• Motopompy szlamowe 2szt.
• Motopompy PO 05 M8/8  (od3do8szt)
• 2 agregaty pompowe Rosenbauer M40/8

Lata 90-te XX wieku

• Star 66 Samochód sztabowy
• Jelcz GCBM 18/8
• Cysterna z przyczepa SPal  6000l +4000l
• Przyczepka PG 8
• Przyczepka PPal  400l

W latach świetności w ZZSP pracowało ok. 160 funkcjonariuszy w tym 40 pracowników administracji oraz 120 pracowników wydziału liniowego. Po rozwiązaniu Zakładowej Straży Pożarnej sprzęt został rozdysponowany do różnych oddziałów zlokalizowanych na terenie Warszawy, a strażacy otrzymali możliwość zatrudnienia w nowo utworzonej formacji, jaką jest Państwowa Straż Pożarna.[3]

Specyfika działalności ZZSP ZMU, zdeterminowana infrastrukturą zakładu (obszar ZM Ursus obejmował 162 ha powierzchni), była szczególna. Strażacy bardzo często musieli interweniować wewnątrz olbrzymich hal produkcyjnych (niektóre hale produkcyjne miały powierzchnię 6 ha). Pojazdy ZZSP były w stanie dotrzeć do najdalszego punktu zakładu w max. 2-3 minuty likwidując zagrożenie. Do najbardziej niebezpiecznych akcji lat osiemdziesiątych należały[3]:

• awarie, pożary i zapłony w hartowni z piecami BIRLEC (10 ton oleju hartowniczego
• zapłony i pożary oleju w wannach (40 ton oleju) w ciągach, technologicznych agregatów hartowniczych "LOI"
• awarie, pożary i zapłony  w lakierniach( zlokalizowane w 7 halach)
• pożary hałd węgla, na placach składowych dwóch elektro-ciepłowni
• katastrofa budowlana, zawalenie się stropu na części odlewni żeliwa - bud. 188 a
• pożar magazynu opon (spaleniu uległo kilkaset sztuk)
• pożar impregnowanej drewnianej kostki przeznaczonej do wykładania hal produkcyjnych na terenie zakładu (spaleniu uległo kilkaset metrów sześciennych)
• pożary obrabiarek i instalacji elektrycznych.

Działalność operacyjna jednostki nie ograniczała się do interwencji jedynie na terenie zakładu. Stanowisko kierowania Stołecznej Komendy Straży Pożarnych w Warszawie wielokrotnie dysponowało sekcje ZZSP ZMU do dużych zdarzeń na terenie m.st. Warszawy i aglomeracji warszawskiej w tym m.in.[3]

• 1980 rok – Katastrofa samolotu IŁ-62 PLL LOT „Mikołaj Kopernik”
• 1980 rok – Pożar Bazy Paliwowej w Mościskach (sekcje na samochodach GBA 1,1/17, GBA 3,5/25, GPr-3000 + AP250, 2xGCBA 13/55)
• 1986 – Pożar w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu
• 1987 – Katastrofa samolotu IŁ-62M PLL LOT „Tadeusz Kościuszko” – pluton gaśniczy w składzie GPr-3000, 2x GCBA 13/55 stanowiący odwód taktyczny
• 1990 – Katastrofa kolejowa w Ursusie – sekcje SLRt, GBA 2,5/16, GCBA 13/55

Ponadto w Planie Operacyjnego Zabezpieczenia Miasta pluton gaśniczy w składzie GPr-3000 i 2xGCBA 13/55 został ujęty, jako odwód taktyczny dla Lotniskowej Straży Pożarnej w zabezpieczaniu awaryjnych lądowań na warszawskim Okęciu. W ciągu dekady lat osiemdziesiątych wariant ten zrealizowano kilkakrotnie.[3]

Sekcje ZZSP ZMU wielokrotnie wyjeżdżały również poza bramy zakładu w obrębie dzielnicy Ursus (m.in. do pożarów mieszkań na osiedlu Ursus-Niedźwiadek, pożaru składu książek na ul. Kolejowej) wspomagając operacyjnie XXIV Oddział oraz inne oddziały Warszawskiej Straży Pożarnej.[3]

 W 1992 roku zostaje powołana do życia Jednostka Ratowniczo – Gaśnicza nr 16. Na jej czele staje mianowany na stanowisko Dowódcy jednostki kpt. Budzki a jego zastępcą zostaje asp. Skolniak. Przez 12 lat istnienia na stanowiskach dowódcy jednostki i jego zastępcy następują jeszcze trzykrotne zmiany. W latach 1998 – 1999 strażacy przenoszą się do budynku zlokalizowanym przy ulicy Rynkowa 8, będącym jednocześnie strażnicą strażaków ochotników. W skład wyposażenia jednostki wchodzą samochody:

• Star GBA 2/17/04
• Iveco Magirus SD 30
• Ford Focus SLOp
• VW Transporter SLRR
• DWP 1600

W 2005 roku Star zostaje zastąpiony Renault GBA-Rt 2,5/30/2,5. W 2014 roku DWP 1600 zostaje przekazane do JR-G nr 11. Dodatkowo na jednostce zlokalizowane jest wiele różnorakiego sprzętu min. dwie pompy szlamowe oraz zespół namiotów dowódczo – sztabowych. Samochód GBA-Rt 2,5/30/2,5 wraz z jedną pompą szlamową włączony jest do Centralnego Odwodu Operacyjnego, kryptonim „WODA”, mającym na celu działania zapobiegawcze i likwidujące skutki powodzi.

            W swojej krótkiej historii jednostka poszczycić się może kilkoma epizodami, gdzie strażacy wspomagani sprzętem do działań ratowniczo- gaśniczych dzielnie wypełniali rotę ślubowania. Były to działania powodziowe na Ukrainie w 2008 r., pożary lasów w Rosji w 2010 roku, powódź w Polsce (Sandomierz i Dobrzyków) w 2012 roku oraz pożar hal magazynowych po byłych Zakładach Produkcji Ciągników w 2008 roku.

Literatura:

            [1] Jerzy Domrzalski, Wiek XX w Ursusie, Wydawnictwo „EZDORAT”

            [2] http://www.ospursus.pl/osp-ursus/osp-ursus-wczoraj-i-dzis

            [3] http://prl998.pl/listy.php?id_jed=27

Dowództwo JRG

Obsada zmianowa

Zmiana 1

Zmiana 2

Zmiana 3

Zmiana 1

Zmiana 2

Zmiana 3

Sprzęt

Wyposażenie techniczne Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 16

GBA-Rt 3/16/2,5 SCANIA

- Silnik: wysokoprężny, poj. 9291,00 cm3
- Moc: 235kW/320KM
- Napęd: 4x2
- Zaloga: 6-osobowa
- Zbiornik wody o pojemności: 3000l
- Zbiornik środka pianotwórczego: 300l
- Rok produkcji: 2014

SD 30 IVECO

- Silnik: wysokoprężny, poj. 13382 cm3
- Moc: 194kW/264 KM
- Załoga: 3-osobowa
- Maksymalny udźwig kosza: 270 kg
- Maksymalna długość wysuwu ramienia: 30,0 m
- Kąt obrotu: 360°
- Rok produkcji: 1993

SLKw – Ford Transit Custom

- Silnik: wysokoprężny, poj. 1995 cm3
- Moc: 125 kW/170 KM
- Napęd: 4x2
- Załoga: 9-osobowa
- Rok produkcji: 2018

SLRR Ford Focus

- Silnik: wysokoprężny, poj. 1499 cm3
- Moc: 88 kW/120 KM
- Napęd: 4x2
- Załoga: 5-osobowa
- Rok produkcji: 2019